Wystawa wachlarzy w zamku pszczyńskim

Wachlarz dla kobiety był jak szpada dla mężczyzny. Nieodłączny. Ale funkcji spełniał o wiele więcej. Służył nie tylko ochładzaniu czy ukrywaniu defektów urody, ale też dyskretnej komunikacji, a nawet… podglądaniu. Mógł być też pamiątką z podróży – mówi Marcin Nyga, kurator wystawy wachlarzy w zamku pszczyńskim.
Jest ich tu kilkadziesiąt. Najstarszy jest flandryjski wachlarz składany z pierwszego trzydziestolecia XVIII wieku. Z namalowaną sceną rodzajową.
- Autorami malunków na wachlarzach byli niejednokrotnie znani malarze. Tematyka była różna w zależności od okazji, przy jakiej wachlarz miał być użyty. Do teatru chodziło się np. z wachlarzami zdobionymi scenami mitologicznymi, do kościoła nie wypadało brać innego jak taki, gdzie były sceny biblijne – mówi Marcin Nyga.
Najstarsze wachlarze produkowane były ze szlachetnych materiałów, jak kość słoniowa, szylkret, jedwab. Potem pojawiło się drewno, a z początkiem XX wieku nawet celuloid, czyli plastik, który z biegiem lat ulegał, niestety, lekkiej deformacji. Początkiem XX wieku usiłowano zastąpić wachlarz ręcznym wentylatorkiem (na wystawie jest taki wentylatorek z roku 1910), ale nie przyjął się i nadal produkowano wachlarze. Z wachlarzami ze strusich piór fotografowała się m.in. księżna Daisy.
Na wystawie warto zwrócić uwagę na wachlarze na lekcje tańca, na których przybywało różnych wpisów. Są też – jak mówi Marcin Nyga – wachlarze dla lalek. Jest wachlarz z lusterkiem. Nie ma wprawdzie wachlarzy służących do podglądania towarzystwa, ale takie też były. Jest natomiast prezentacja „mowy wachlarza”, czyli wykaz znaczeń jego różnego ułożenia, od „szukam nowej znajomości” czy „chodź za mną” do „pocałuj mnie”.
Autentycznym wachlarzom towarzyszą portrety dam z wachlarzami. I jest przedstawiona historia wachlarza (od najstarszego wachlarza znalezionego w grobowcu Tutenchamona) oraz sposób jego produkcji.
Wystawa jest czynna do 30 listopada. Od 1 grudnia w zamku, jak zwykle, zaczyna się w zamku przerwa remontowa-konserwatorska, która potrwa do 18 stycznia. W tym czasie wystawa wachlarzy dostępna będzie tylko dla gości koncertów świątecznych i noworocznego. Potem zostanie zdemontowana.